อาการเสี่ยงเป็นหมันเป็นปัญหาที่หลายๆคู่อาจจะต้องเผชิญ สำหรับครอบครัวที่กำลังวางแผนในการมีบุตรต้องสังเกตตนเองอย่างไร? ว่ามีความเสี่ยงเป็นหมันอยู่หรือไม่ เพราะบางคู่แต่งงานมาไม่นานก็สามารถมีลูกได้ตั้งแต่ 1 ปีแรก ในขณะเดียวกันบางคู่พยายามกันนานกว่า 2-3 ปี ก็ยังไม่มีวี่แววว่าจะมีลูกได้เลย และนั้นเป็นอาการเตือนบอกว่าคุณกำลังเป็นผู้เสี่ยงมีบุตรยาก หากพบว่ามีภาวะเสี่ยงแล้วควรรรีบเข้าพบแพทย์เพื่อ
อาการแบบไหนเสี่ยงเป็นหมัน
อาการเสี่ยงเป็นหมัน ในผู้หญิง
อาการเสี่ยงเป็นหมันในผู้หญิง มีสัญญาณเตือนบอกความเสี่ยงได้ดังนี้
- ประวัติการรักษา
หากคุณผู้หญิงมีประวัติการรักษาที่มีความจำเป็นต้องใช้การฉายแสงเพื่อบำบัดอาการป่วย อาจทำให้เกิดผลกระทบต่อการเจริญพันธุ์ ทำให้มีโอกาสเสี่ยงภาวะมีบุตรยากได้ หากต้องการเข้ารักษาควรแจ้งประวัติการรักษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญให้ครบถ้วนเพื่อจะได้วางแผนการรักษาได้ถูกวิธีและเหมาะสมกับตัวคุณผู้หญิงมากที่สุด
- ประมาณของประจำเดือน
ประจำเดือนของคุณผู้หญิงโดยปกติแล้วจะอยู่ใช่ช่วง 21-35 วัน และระยะเวลาในการมาของแต่ละรอบเดือนจะอยู่ที่ประมาณ 3-7 วัน หากคุณผู้หญิงได้สังเกตว่าตนเองมีความผิดปกติเกิดขึ้น เช่น ประจำเดือนมาน้อยกว่าปกติ หรือ ประจำเดือนมากระปริดกระปรอย ควรรีบเข้าพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุและวางแผนการรักษาต่อไปเพื่อไม่ให้ส่งผลเสียในระยะยาว
- น้ำหนักเกินมาตรฐาน
สำหรับคุณผู้หญิงอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้เสี่ยงกับภาวะมีบุตรคือปัญหาของน้ำหนักตัวที่เกินมาตรฐานโดยมีวิจัยที่บ่งชี้ว่าคุณผู้หญิงที่มีน้ำหนักตัวเกินมาตรฐานหรือกลุ่มเสี่ยงภาวะโรคอ้วนที่จะส่งผลต่อการเจริญพันธุ์ และภาวะไข่ไม่ปกติ มีอัตราการตั้งครรภ์ตามธรรมชาติต่ำกว่าคุณผู้หญิงที่มีน้ำหนักตัวตามเกณฑ์ปกติถึง 40 % แนะนอกจากนั้นอาจทำให้เกิดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ เช่น การผิดปกติในการคลอดลูก หัวใจทำงานผิดปกติ เป็นต้น
- อายุที่เพิ่มมากขึ้น
อายุที่เพิ่มมากขึ้นของคุณผู้หญิงเป็นอีกปัจจัยที่ทำให้มีโอกาสที่จะตั้งครรภ์ลดน้อยลงสำหรับคุณผู้หญิงที่มีอายุในช่วง 21-25 ปี เป็นช่วงที่เหมาะสมที่สุดของการตั้งครรภ์ หลังจากนั้นจะค่อยๆลดลงเรื่อยๆ ตามอายุที่เพิ่มมากขึ้นเพราะการทำงานของระบบการเจริญทำเริ่มทำงานผิดปกติและมีการผลิตฮอร์โมนที่ลดน้อยลง ดังนั้นโอกาสในการตั้งครรภ์ธรรมชาติก็ยิ่งน้อยลง หากประสบกับปัญหาทางระบบการเจริญพันธุ์ควรรีบเข้าพบแพทย์เพื่อปรึกษาและรับคำแนะนำ
อาการเสี่ยงเป็นหมัน ในผู้ชาย
อาการเสี่ยงเป็นหมันในผู้ชาย มีสัญญาณเตือนบอกความเสี่ยงได้ดังนี้
- มีประวัติประสบอุบัติเหตุหรือประวัติการรักษา
คุณผู้ชายมีประวัติประสบอุบัติเหตุแถวบริเวณอวัยวะเพศ หรือ กระเทือนต่ออวัยวะเพศ และคุณผู้ชายที่มีประวัติป่วยเป็นโรคที่เกี่ยวเนื่องต่อระบบสืบพันธุ์ที่ส่งผลต่อการผลิตสเปิร์ม เช่น คางทูม ติดเชื้อหนองใน เป็นต้น ทั้งนี้ยังรวมไปถึงคุณผู้ชายที่มีประวัติในการใช้เคมีบำบัดในการรักษาโรค หากต้องการรักษาควรปรึกษาแพทย์เพื่อวางแผนการรักษาให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล
- พฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวัน
พฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวันก็เป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่ทำให้คุณเสี่ยงภาวะมีบุตรยากหรือเป็นหมันสูง คุณผู้ชายที่มีพฤติกรรมชอบปาร์ตี้สังครรค์ดื่มแอลกอฮอล์หรือติดการสูบบุหรี่ พฤติกรรมเหล่านี้มีผลต่อระบบสืบพันธุ์ทำให้สเปิร์มเสื่อมประสิทธิภาพ เชื้ออ่อน ตายง่าย เป็นต้น
- ปริมาณของน้ำสเปิร์มและความเข้มข้น
คุณผู้ชายควรหมั่นสังเกตตนเองหากมีปริมาณของน้ำสเปิร์มน้อยกว่าปกติทั้งที่ไม่ได้ช่วยตัวเองหรือมีกิจกรรมทางเพศบ่อย คุณอาจจะประสบกับปัญหาเกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์ มีการผลิตน้ำสเปิร์มน้อยกว่าปกติ หรือ ในสเปิร์มไม่มีตัว เป็นต้น และอีกหนึ่งสัญญาณเตือนว่าคุณกำลังเสี่ยงภาวะมีบุตรยากหรือเป็นหมัน คุณผู้ชายสามารถสังเกตได้จากความเข้มข้นของน้ำสเปิร์มได้ว่ามีความเข้มข้นต่างจากเดิมหรือจางใสกว่าปกติ เพราะหากน้ำสปิร์มของคุณผู้ชายเข้มข้นไม่พออาจแสดงว่าอาจมีอสุจิน้อยเกินไป แต่ทั้งนี้คุณผู้ชายควรสังเกตพฤติกรรมตนเองว่าได้มีการช่วยตัวเองบ่อยหรือมีการทำกิจกรรมทางเพศมากเกินไปหรือไม่ หากเป็นเช่นนั้น ควรลองงดการช่วยตัวเองและงดมีกิจกรรมทางเพศสัก 3-4 วัน และลองสำรวจอีกครั้งว่ามีความเข้มข้นหรือไม่
รูปแบบของเป็นหมัน
เป็นหมันโดยธรรมชาติ
การเป็นหมันโดยธรรมชาติจัดอยู่ในกลุ่มที่มีภาวะเป็นหมันแต่กำเนิด ส่งผลกระทบให้ไม่สามารถมีลูกได้ โดยอาจเกิดได้จากสาเหตุดังนี้
การเป็นหมันในคุณผู้หญิง
เกิดได้จากโครโมโซมและยีนส์ที่ผิดปกติส่งผลให้ไม่มีการตกไข่และทำให้ไม่สามารถมีลูกไดด้ , เกิดจากความผิดปกติของอวัยวะ , ไม่มีมดลูกแต่กำเนิด , ช่องคลอดอุดตัน , ไม่มีท่อนำไข่หรือปีกมดลูกและสามารถเกิดได้จากติดเชื้อทำให้ท่อนำไข่ตีบตัน เป็นต้น
การเป็นหมันในคุณผู้ชาย
เกิดได้จากโครโมโซมผิดปกติร่างกายไม่สามารถผลิตสเปิร์มได้ , อวัยวะมีความผิดปกติแต่กำเนิด เช่น ท่อนำเชื้อตีบตัน , มีประวัติการเกิดอุบัติเหตุกระเทือนอวัยวะรุนแรง , การติดเชื้อ เช่น เมื่อเกิดการอักเสบจากเชื้อไวรัสคางทูมส่งผลให้เกิดการทำลายเซลล์อสุจิ การติดเชื้อรุนแรงทางเพศสัมพันธุ์ เป็นต้น
ปัญหาเหล่านี้ล้วนมีผลต่อการเป็นหมันโดยธรรมชาติ ซึ่งจะมีวิธีการรักษาโดยจะต้องเข้าพบแพทย์ผู้เชี่ยญชาญเพื่อตรวจหาสาเหตุและแนวทางการรักษาช่วยให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล เช่น PESA การใช้เข็มดูดตัวอสุจิจากท่อนำเชื้อ หรือ TESA การเจาะดูดเนื้ออัณฑะออกมาและแยกตัวอสุจิออก เป็นต้น
เป็นหมันจากการทำหมัน
การเป็นหมันจากกการทำหมัน โดยเป็นการตัดผูกท่อนำไข่ของคุณผู้หญิง หรือ ตัดและผูกทางเดินของเชื้ออสุจิของคุณผู้ชาย เป็นการคุมกำเนินแบบถาวรส่วนใหญ่เป็นในกรณีครอบครัวที่ไม่ต้องมีลูกแล้ว หากเมื่อใดที่ต้องการกับมามีลูกอีกครั้งจะต้องใช้วิธีการแก้หมันออกหรือรักษามีบุตรยาก เช่น การทำเด็กหลอดแก้ว , ICSI เป็นต้น
การแก้หมันสำหรับคุณผู้หญิง
การแก้หมันสำหรับคุณผู้หญิงจำเป็นที่จะต้องผ่านการปรึกษาและประเมินจากแพทย์ก่อนว่ามีความเหมาะสมหรือไม่ที่จะใช้วิธีการแก้หมัน เนื่องจากเป็นการผ่าตัดที่ค่อนข้างซับซ้อน คุณผู้หญิงจะต้องเจ็บตัวจากการผ่าตัดและหลังจากการแก้แล้วก็ไม่สามารถยืนยันได้แน่นอนว่ายังสามารถตั้งครรภ์ได้ เพราะจะต้องประเมินจากหลายปัจจัยเช่น อายุของคุณผู้หญิงที่เพิ่มมากขึ้นอาจทำให้โอกาสในการตั้งครรภ์ลดลง รวมไปถึงความแข็งแรงของอสุจิคุณผู้ชาย เป็นต้น ดังนั้นแล้วแพทย์ส่วนใหญ่แพทย์จะแนะนำให้ใช้วิธีการทำ ICSI เพราะคุณผู้หญิงจะเจ็บตัวน้อกว่า ทำแล้วมีโอกาสได้ตัวอ่อนหลายตัวทำได้หลายครั้ง เพิ่มโอกาสในการมีลูกมากขึ้น สามารถตรวจโครโมโซมได้ ลดความเสี่ยงในการตั้งครรภ์นอกมดลูก
การแก้หมันสำหรับคุณผู้ชาย
การแก้หมันสำหรับคุณผู้ชายก็มีความจำเป็นที่จะต้องผ่านการปรึกษาและประเมินจากแพทย์ก่อน เช่นกันถึงแม้จะเป็นการผ่าตัดที่ไม่ใหญ่มากแต่ก็ค่อนข้างยาก หากกรณีคุณผู้ชายที่ทำหมันมามากกว่า2 ปี ท่อนำอสุจิมีโอกาสที่จะฝ่าได้ และอัณฑะอาจจะไม่มีการสร้างอสุจิหลังจากการทำหมัน การต่อหมันนั้นอาจจะไม่มีอสุจิออกมาก็ได้ ดังนั้นจึงมีความจำเป็นที่ต้องปรึกษาแพทย์ก่อนเพื่อวางแผนในการทำ PESA / TESA แทนแก้หมัน หลังจากนั้นแล้วหากได้เชื้ออสุจิปริมาณที่มากสามารถใช้วิธีการผสมเทียมด้วยการทำ IUI หากในกรณีได้เชื้ออสุจิน้อยสามารถใช้วิธีการทำ ICSI ซึ่งอาจพิจาณาว่าใช้วิธีไหนต้องผ่านการประเมินจากแพทย์ด้วย
เป็นหมัน กับ ภาวะมีบุตรยาก แตกต่างกันอย่างไร
การเป็นหมันและภาวะมีบุตรยากสามารถเกิดขึ้นได้เนื่องจากความผิดปกติของร่างกายโดยมีความแตกต่างกันดังนี้
- การเป็นหมัน
การเป็นหมันเกิดขึ้นได้โดยธรรมชาติแต่กำเนิดเกิดขึ้นจากความผิดปกติของคุณผู้หญิงหรือคุณผู้ชายก็ได้ เช่น การตกไข่และทำให้ไม่สามารถมีลูกได้ , เกิดได้จากโครโมโซมผิดปกติร่างกายไม่สามารถผลิตสเปิร์มได้ การเป็นหมันโดยการทำหมันเป็นการตัดผูกท่อนำไข่ของคุณผู้หญิง หรือ ตัดและผูกทางเดินของเชื้ออสุจิของคุณผู้ชาย เป็นการคุมกำเนินแบบถาวรส่วนใหญ่เป็นในกรณีครอบครัวที่ไม่ต้องมีลูกแล้ว หากต้องการมีลูกควรจะต้องผ่านการปรึกษาและประเมินจากแพทย์ก่อนว่ามีความเหมาะสมกับวิธีการใด
- ภาวะมีบุตรยาก
ภาวะมีบุตรยากปัญหาที่เกิดขึ้นกับคู่สามรภรรยาที่ใช้ชีวิตร่วมกันมานานมากกว่า 1 ปี ร่วมกิจกรรมทางเพศสม่ำเสมอ ไม่มีการคุมกำเนิดแต่อย่างใดแต่ไม่มีบุตรสักที แพทย์ประเมินว่ามีโอกาสเข้าข่ายภาวะมีบุตรยาก สาเหตุเกิดได้จากหลายปัจจัยเช่น คุณผู้หญิงมีอายุที่เพิ่มมากขึ้นโอกาสในการตั้งครรภ์น้องลง ร่วมกิจกรรมทางเพศบ่อยครั้งจนทำให้เชื้ออสุจิมีปริมาณน้อย ร่วมกิจกรรมทางเพศไม่ตรงกับวันตกไข่ เนื่องจากฝ่ายคุณผู้ชายเป็นหมัน เป็นต้น ในกรณีที่คู่สมรสพบว่ามีปัญหาเกี่ยวกับการมีบุตรควรพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุและรับการวินิจฉัยเพื่อให้ได้รับการรักษาที่เหมาะสม
เป็นหมันแล้วมีลูกได้ไหม?
ผู้ชายเป็นหมัน
คุณผู้ชายเป็นหมันก็เป็นอีกหนึ่งสาเหตุต่อการมีบุตรแต่ไม่ใช่ทุกกรณีที่ผู้ชายเป็นหมันก็จะไม่สามารถมีลูกได้เลย มีบางกรณีที่ผู้ชายอาจยังคงมีโอกาสในการมีลูก แม้ว่าอาจจะยากขึ้นกว่าที่ปกติการเป็นหมันที่เกิดขึ้นกับผู้ชายอาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น การมีอาการแทรกซ้อนหลังจากการผ่าตัดที่ทำของระบบสืบพันธุ์ การติดเชื้อหรือปัญหาทางสืบพันธุ์อื่นๆ หากผู้ชายมีการเป็นหมันที่เกิดขึ้นและต้องการมีลูก อาจจำเป็นต้องพบแพทย์เพื่อตรวจสอบสาเหตุของการเป็นหมันและหาวิธีการแก้ไขหรือรักษาเพื่อเพิ่มโอกาสในการมีลูก เช่น เช่น PESA การใช้เข็มดูดตัวอสุจิจากท่อนำเชื้อ หรือ TESA การเจาะดูดเนื้ออัณฑะออกมาและแยกตัวอสุจิออก หลังจากนั้นแล้วสามารถใช้วิธีการผสมเทียมด้วยการทำ IUI หรือ ใช้วิธีการทำ ICSI เพื่อช่วยเพิ่มโอกาสในการมีลูกอย่างไรก็ตามควรเข้าปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำและวิธีการที่เหมาะสมในการทำให้ครอบครัวตั้งครรภ์ในกรณีที่ผู้ชายเป็นหมัน
ผู้หญิงเป็นหมัน
คุณผู้หญิงเป็นหมันอาจมีความยากลำบากในการตั้งครรภ์ แต่ไม่ใช่ทุกกรณีที่ผู้หญิงเป็นหมันก็จะไม่สามารถมีลูกได้เลยการเป็นหมันที่เกิดขึ้นกับผู้หญิงอาจมาจากหลายสาเหตุ เช่น การผ่าตัดที่เกี่ยวข้องกับระบบสืบพันธุ์ของผู้หญิงอาจส่งผลกระทบต่อการตั้งครรภ์ ความผิดปกติทางระบบการทำงานของรังไข่ การติดเชื้อหรือการมีปัญหาทางสืบพันธุ์ ความเครียดและสภาพทางจิตใจที่ไม่ดีอาจส่งผลกระทบต่อระบบการทำงานของร่างกายที่เกี่ยวข้องกับการตั้งครรภ์ หรือเป็นหมันมาแต่โดยกำเนิด การทำให้มีโอกาสในการตั้งครรภ์สามารถใช้วิธีการผสมเทียมเพื่อช่วยเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ เช่น การทำ IUI , ICSI เป็นต้น แต่การเลือกใช้วิธีการทำให้ครอบครัวตั้งครรภ์นั้นควรพิจารณาความเหมาะสมและความเป็นไปได้ของแต่ละคู่สมรส ควรตรวจสอบสาเหตุและของการเป็นหมันก่อนและปรึกษาแพทย์ผู้เชียวชาญเพื่อรับคำแนะนำและวิธีการที่เหมาะสม
เป็นหมัน สามารถแก้หมันได้
อาการเป็นหมันในคุณผู้ชายที่เกิดโดยธรรมชาติแต่กำเนินนั้นจะไม่สามารถรักษาได้ แต่ในปัจจุบันนั้นการทำหมันเป็นที่นิยมอย่างมากในหลายๆครอบครัว ซึ่งเป็นการคุมกำเนินแบบถาวรหลังจากที่มีบุตรตามความพอใจแล้ว แต่เมื่อระยะเวลาผ่านไปเกิดเปลี่ยนใจต้องการมีบุตรเพิ่ม สามารถแก้หมันได้โดยมีขั้นตอนดังต่อไปนี้
- แก้หมันแบบเปิดหน้าท้อง
เข้าพบแพทย์เพื่อประเมินการรักษาตรวจตรวจท่อนำไข่ว่าเหลือความยาวขนาดมากเพียงพอไหม หรือมีการอุดตันหรือไม่ หากปกติจึงจะทำการแก้หมันต่อไป การผ่าตัดการแก้หมันแบบเปิดหน้าท้องโดยมีการดมยาสลบ แพทย์จะทำการเปิดแผลขนาดเล็กที่บริเวณหน้าท้องส่วนล่างเพื่อให้เห็นท่อนำไข่และทำการเชื่อมท่อนำไข่ทั้ง 2 ข้างเข้าหากัน
- แก้หมันแบบส่องกล้อง
การแก้หมันแบบส่องกล้องเป็นวิธีการที่นิยมมากในปัจจุบัน โดยแพทย์จะมีการเปิดแผลที่มีขนาดเล็ก
ที่บริเวณหน้าท้องประมาณ 3 จุด เพื่อสอดอุปกรณ์มีลักษณะคล้ายท่อ ซึ่งปลายท่อจะติดกล่องและอุปกรณ์ในการผ่าตัด เพื่อทำการเชื่อท่อนำไข่เข้าหากันหลังจากนั้น แพทย์จะทำการเย็บปิดแผล
หลังจากแพทย์การผ่าตัดต่อท่อนำไข่เรียบร้อยแล้ว แพทย์จะทำการฉีดสีเพื่อเช็คดูว่าสีสามารถผ่านไปได้ในท่อนำไข่ได้ปกติหรือไม่ เพื่อความสมบูรณ์พร้อมสำหรับการตั้งครรภ์
นอกจากเลือกวิธีการแก้หมันแล้วผู้ป่วยยังสามารถเลือกใช้เทคโนโลยีในการเจริญพันธ์ช่วยในการตั้งครรภ์ด้วยวิธีการรักษาด้วยการทำเด็กหลอดแก้ว หรือ ICSI เพิ่มอัตราในการตั้งครรภ์ได้สูงถึง 70 % แถมไม่ต้องเจ็บตัวจากการเข้าผ่าตัดอีกด้วย
ข้อสรุป
ปัจจุบันปัญหามีบุตรยากเนื่องจากการเป็นหมันโดยธรรมชาติ หรือเลือกทำหมันเพื่อหยุดการมีบุตร ในทางการแพทย์มีเทคโนโลยีที่คอยช่วยเหลือและแก้ไขปัญหาสำหรับคู่รักที่ตกอยู่ภาวะเป็นหมัน ให้สามารถกลับมามีบุตรได้ แต่ทั้งนี้ก็จะต้องผ่านการพิจารณาและประเมินจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญถึงความรุนแรงก่อน เพื่อจะได้รักษาได้ถูกวิธีและวิธีที่นิยมใช้มากที่สุด คือ การทำ PESA / TESA แทนแก้หมันแล้วหากได้เชื้ออสุจิปริมาณที่มากสามารถใช้วิธีการผสมเทียมด้วยการทำ IUI หรือกรณีได้เชื้ออสุจิน้อยสามารถใช้วิธีการทำ ICSI เพื่อให้การรักษามีผลสำเร็จมากที่สุด หากท่านใดมีข้อสงสัย สามารถสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ Line@ : @beyondivf
