ภาวะท้องลม (Blighted Ovum) เป็นภาวะที่สามารถเกิดขึ้นได้กับผู้หญิงทุกคน ซึ่งภาวะท้องลมกับตั้งครรภ์ปกติอาจะมีความคล้ายคลึงกัน หลายๆท่านอาจจะยังไม่ทราบว่าถ้าเกิดภาวะท้องลมแล้วจะอันตรายไหม แล้วถ้าเกิดขึ้นมีวิธีการรักษาอย่างไร
ทำความรู้จัก “ภาวะท้องลม” คืออะไร
ภาวะท้องลม (Blighted Ovum) หรือศัพท์ทางการแพทย์เรียกว่า “ภาวะไข่ฝ่อ” เป็นการตั้งครรภ์ที่เกิดขึ้นจริง แต่ไม่มีทารกอยู่ในครรภ์ เนื่องจากตัวอ่อนไม่แข็งแรง ทำให้เกิดการแท้ง เหลือเพียงถุงตั้งครรภ์ ที่มีเพียงน้ำคร่ำเท่านั้น มักเกิดขึ้นในช่วงระยะเริ่มต้นของการตั้งครรภ์ อาการนี้มีความเหมือนจริงมาก จนกระทั่งแพทย์ประมาณ 18% มองดูอาการภายนอก ยังเชื่อเลยว่ากำลังตั้งท้องจริงๆ อีกด้วย
ท้องลม ไม่ใช่ ท้องหลอก
หลายคนอาจเข้าใจผิดว่า 2 คำนี้มีความหมายเหมือนกัน แต่ที่จริงแล้ว ท้องหลอก เป็นคนละอาการกัน เนื่องจากท้องหลอกเป็นความผิดปกติทางใจ โดยสามารถอธิบายเพิ่มเติมในส่วนของคำว่าท้องหลอกได้ ดังนี้
ในทางการแพทย์ อาการท้องหลอก (Pseudocyesis) เป็นอาการผิดปกติทางจิตอย่างหนึ่ง ที่ทำให้คุณผู้หญิงคิดว่า ตัวเองกำลังตั้งครรภ์อยู่ โดยมักจะรู้สึกว่าตัวเองมีอาการเหมือนคนท้อง ไม่ว่าจะเป็นอาการคลื่นไส้ อาเจียน คัดตึงเต้านม ประจำเดือนขาด รู้สึกว่าท้องโตขึ้น บางคนคิดว่าลูกกำลังดิ้น
แต่เมื่อแพทย์ได้ทำการตรวจร่างกายดูแล้ว กลับไม่พบสิ่งที่แสดงว่าตั้งครรภ์ เช่น ตรวจอัลตราซาวด์แล้ว ไม่พบการตั้งครรภ์ เป็นต้น ไม่เหมือนกับกรณีของภาวะไข่ฝ่อ ที่แพทย์จะตรวจพบการตั้งครรภ์จริง และมีอาการที่บ่งชี้ว่ามีการตั้งครรภ์
ดังนั้น อาการท้องหลอก จึงมักเป็นเรื่องทางใจเป็นหลัก ซึ่งอาจเกิดจากความคาดหวังที่จะมีลูก อยากมีลูก หรือความเครียด อย่างไรก็ตาม เพื่อความแน่ใจ แพทย์จะมีการตรวจวินิจฉัย โดยละเอียดเพิ่มเติมด้วย เพราะผู้ป่วยอาจมีโรค หรือความผิดปกติทางกาย ที่แสดงออกมาคล้ายว่าจะตั้งครรภ์ได้ เช่น น้ำนมไหล จากการมีกลุ่มฮอร์โมนบางกลุ่มมากเกินไป เป็นต้น
ท้องลม เกิดจากสาเหตุใด
สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะท้องลมยังไม่สามารถอธิบายได้ เพราะสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่น ตัวอ่อนไม่แข็งแรง จึงไม่สามารถเจริญเติบโตได้ มดลูกของแม่ไม่แข็งแรง เป็นต้น
ท้องลมแต่ได้ผลตรวจครรภ์เป็นบวก เกิดจากอะไร
ถึงแม้ว่าจะเป็นภาวะท้องลม หรือตัวอ่อนอาจจะฝ่อไปแล้ว แต่รกที่เติบโตขึ้นมายังคงสร้างฮอร์โมน HCG ต่อไป เพียงแต่ระดับฮอร์โมนจะต่ำกว่าปกติ เมื่อทดสอบการตั้งครรภ์ จึงพบว่าผลการทดสอบอาจเป็นบวกได้
ภาวะท้องลม เกิดกับใครได้บ้าง
ภาวะท้องลม สามารถเกิดได้กับผู้หญิงได้ทุกคนและทุกช่วงอายุ ภาวะนี้จะไม่สามารถป้องกันได้ เนื่องจากเป็นความผิดปกติทางธรรมชาติ และยิ่งอายุมากขึ้นก็ยิ่งมีโอกาสเสี่ยงมากขึ้น
สัญญาณเตือนท้องลม มีอาการอะไรบ้าง
อาการนี้จะมีลักษณะการเหมือนกับคนท้องทั่วไป เพราะร่างกายจะมีการสร้าง HCG (Human Chorionic Gonadotropin) ซึ่งเป็นฮอร์โมนของคนท้องขึ้นมา แต่จะสร้างในปริมาณที่น้อยกว่า จึงทำให้มีอาการเดียวกับคนท้อง เช่น รอบเดือนขาด คัดเต้านมบ่อย คลื่นใส้ เป็นต้น ส่วนใหญ่จะพบว่าตัวเองเป็นภาวะนี้ ตอนที่ไปฝากครรภ์ และตอนอัลตราซาวด์ตรวจอย่างละเอียด
การวินิจฉัยภาวะท้องลม
การตรวจวินิจฉันภาวะท้องลม แพทย์จะทำการอันตร้าซาวด์ที่หน้าท้องและพบถุงตั้งครรภ์ แต่ไม่พบทารกในครรภ์ หากวัดขนาดของถุงน้ำคร่ำแล้วมีขนาดใหญ่กว่า 20-25 มิลลิเมตร โดยที่ยังไม่พบตัวอ่อนอยู่ในถุงน้ำคร่ำ ก็จะมีการตรวจซ้ำอีกครั้งในช่วง 1-2 สัปดาห์ ถ้าตรวจแล้วยังไม่พบตัวอ่อนในถุงน้ำคร่ำอีก ก็จะยืนยันว่าเป็นภาวะท้องลม
วิธีการรักษาภาวะท้องลม
เมื่อตรวจวินิจฉัยพบว่า เป็นภาวะนี้ การรักษาแบ่งออกเป็น 2 กรณี คือ
- กรณีที่ถุงการตั้งครรภ์ สามารถหลุดลอกออกมาได้เองทั้งหมด และไม่มีอาการแทรกซ้อนที่อันตราย ก็ไม่จำเป็นต้องรับการรักษา โดยการขูดมดลูก
- แต่หากในกรณีที่ผู้ป่วยบางราย ที่ร่างกายไม่สามารถขับถุงการตั้งครรภ์ออกมาได้เองจนหมด และตรวจพบว่ามีเยื่อบุใด ๆ เหลือตกค้างอยู่ ก็จะทำการรักษาโดยการขูดมดลูก เพื่อเอาเยื่อบุ หรือชิ้นเนื้อภายในโพรงมดลูกออกมา เพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ เข้าไปภายในโพรงมดลูก
ท้องลม ไม่ขูดมดลูกได้ไหม
เมื่อเกิดภาวะท้องลม แต่ไม่มีอาการแทรกซ้อนใดๆก็ไม่จำเป็นต้องขูดมดลูกและปล่อยให้หลุดลอกออกมาเองได้ แต่เมื่อมีอาการแทรกซ้อนหรือถุงตั้งครรภ์หลุดออกมาไม่หมดก็จำเป็นต้องขูดมดลูก
ภาวะท้องลม ป้องกันได้ไหม
ภาวะท้องลมถือเป็นภาวะที่ไม่สามารถป้องกันได้ แต่หากมีการฝากครรภ์ และอยู่ในความดูแลของแพทย์ ถ้าเป็นภาวะนี้แพทย์ก็จะตรวจเจอแต่แรกๆ และสามารถทำการรักษาได้อย่างเหมาะสม ดังนั้นผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ทุกคนควรฝากครรภ์เพื่อรักษาร่างกายของคุณแม่และลูกในครรภ์ให้แข็งแรงปลอดภัยจนถึงวันที่คลอด
เกิดภาวะท้องลมหลายครั้ง อาจเสี่ยงมีบุตรยาก
ภาวะท้องลมเป็นภาวะที่พบได้บ่อยหรือสามารถเกิดขึ้นได้กับผู้หญิงทุกคน แล้วถ้าเคยเกิดภาวะท้องลมมาแล้ว 1 ครั้งก็ยังถือว่ายังสามารถตั้งครรภ์ได้ แต่หากเกิดภาวะท้อง 2-3 ครั้งหรือมากกว่านั้น ควรรีบปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อตรวจหาสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะนี้หลายๆรอบ ภาวะท้องลมก็จะคล้ายๆกับการแท้งลูก เมื่อเกิดขึ้นหลายๆครั้งเท่ากับว่ามดลูกมีการหลุดลอกหลายครั้งก็อาจจะเสี่ยงต่อการมีบุตรยากได้ในอนาคต
อ่านเพิ่มเติม >> มีลูกยาก มีบุตรยาก คืออะไร สาเหตุ รักษาได้อย่างไร ตอบโดยแพทย์เฉพาะทาง
Q&A ภาวะท้องลม
ท้องลม กี่สัปดาห์หลุด
เมื่อเกิดภาวะท้องลม ถึงตัวอ่อนจะฝ่อไปแล้วแต่ถุงการตั้งครรภ์ยังอยู่และจะไม่ฝ่อไปเอง จึงต้องทำให้ถุงการตั้งครรภ์หลุดออกมาให้ได้ ซึ่งไม่สามารถบอกได้เลยว่าถุงการตั้งครรภ์จะหลุดมาเมื่อไหร่ บางคนอาจจะหลุดเร็วและสามารถหลุดได้เอง แต่ก็อาจจะมีอีกหลายคนที่ถุงการตั้งครรภ์ไม่สามารถหลุดออกเองได้จึงต้องให้แพทย์ขูดออกให้
ท้องลม ปวดฉี่บ่อยไหม
การปัสสาวะบ่อยถือว่าเป็นหนึ่งในอาการเมื่อเกิดภาวะท้องลม เพราะอาการต่างๆจะเกิดขึ้นเหมือนคนตั้งครรภ์ปกติ เพราะภาวะท้องลมก็คือการตั้งครรภ์แค่ตัวอ่อนไม่เจริญเติบโตต่อและฝ่อไปก่อนนั่นเอง
ท้องลม เลือดออกกี่วัน
อาจพบปัญหาเลือดออกในระยะแรกของการตั้งครรภ์ หรือที่เราเรียกว่า แท้งคุกคาม แต่บางครั้งในช่วงที่ตั้งครรภ์ช่วงไตรมาสแรกอาจจะแยกได้ยาก ซึ่งการตรวจอัลตราซาวด์อาจพบแค่เพียงถุงการตั้งครรภ์ แต่อาจไม่พบตัวอ่อนก็ได้
หากเคยท้องลมแล้ว มีโอกาสท้องลมซ้ำอีกหรือไม่
สามารถเกิดซ้ำได้ เนื่องจากภาวะท้องลทยังไม่ยาหรือสามารถรักษาได้ จึงสามารถเกิดขึ้นซ้ำได้กับคนที่เคยเกิดภาวะนี้ไปแล้ว แต่ถ้าหากเกิดซ้ำ 3 ครั้งขึ้นไปควรรีบมาปรึกษาแพทย์ เพื่อให้แพทย์ตรวจวินิจฉัยและหาสาเหตุของการเกิดซ้ำหลายๆครั้งเพื่อหาแนวทางในการป้องกันต่อไป
ข้อสรุป
ภาวะท้องลมเป็นการตั้งครรภ์ที่ผิดปกติ โดยมีการเติบโตของรกและถุงการตั้งครรภ์ แต่ตัวอ่อนฝ่อไปก่อน เมื่อตรวจด้วยการอัลตราซาวด์จะพบว่า มีแต่ถุงการตั้งครรภ์เปล่าแต่ไม่พบตัวอ่อน ผู้หญิงทุกวัยมีโอกาสที่จะพบภาวะนี้ได้ ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ทางพันธุกรรมของตัวคุณผู้หญิงเอง โดยความเสี่ยงจะเพิ่มขึ้นตามอายุ และประวัติการตั้งครรภ์ในอดีต นอกจากนี้อาจมาจากโครโมโซมที่ผิดปกติของคุณผู้ชายได้อีกด้วย
การฝากครรภ์และรับการตรวจครรภ์อย่างสม่ำเสมอ จะทำให้เรารู้ว่ากำลังมีภาวะเสี่ยงต่ออาการผิดปกติของครรภ์หรือไม่ ช่วยให้วางแผนการรักษาได้อย่างทันท่วงที
