ข้อควรรู้ “ขูดมดลูก” เพื่ออะไร มีผลเสียไหม พร้อมวิธีดูแลหลังผ่าตัด

การขูดมดลูก (​​Dilation and Curettage) ผู้หญิงหลายๆ คนเคยได้ยินผ่านหูกันมาบ้างแล้ว แต่ยังมีคนอีกไม่น้อยที่ไม่ทราบว่าแท้จริงแล้วขูดมดลูกทำเพื่ออะไร สามารถใช้ตรวจอะไรได้บ้าง ใครที่ควรขูดมดลูก แล้วการขูดมดลูกอันตรายไหม ต้องเตรียมและดูแลตัวเองทั้งก่อนหลังขูดมดลูกอย่างไร มีความเสี่ยงและผลข้างเคียงแค่ไหน

การขูดมดลูก ( Dilation and Curettage)

การขูดมดลูก (​​Dilation and Curettage) คือ การขูดเอาเนื้อเยื่อภายในมดลูกออกมาตรวจวินิจฉัย หรือรักษาความผิดปกติที่เกิดขึ้นภายในมดลูก วิธีนี้มักใช้สำหรับผู้ที่มีภาวะแท้งบุตร ซึ่งจำเป็นที่จะต้องนำชิ้นส่วนรกที่ตกค้างภายในมดลูกออกให้หมด เพื่อทำความสะอาด และป้องกันการมีเลือดออกที่อาจเกิดขึ้น แพทย์จะใช้เครื่องมือเพื่อช่วยในการเปิดปากมดลูก และขูดเนื้อเยื่อในมดลูกออกด้วยเครื่องมือขูดเนื้อเยื่อ

สาเหตุที่ทำให้ต้องขูดมดลูก

1. การขูดมดลูกเพื่อวินิจฉัยโรค

เมื่อเกิดความผิดปกติเกี่ยวกับภายในมดลูกของผู้หญิงแล้ว แพทย์จำเป็นที่จะต้องวินิจฉัยโดยใช้เซลล์เยื่อบุโพรงมดลูก การขูดมดลูกออกมาเพื่อวินิจฉัยโรคจึงเป็นอีกวิธีการรักษาหนึ่งในการหาสาเหตุของโรคต่างๆภายในร่างกาย เช่น  

• ตรวจวินิจฉัยภาวะเลือดออกหลังวัยหมดประจำเดือน 
• ตรวจวินิจฉัยสาเหตุของภาวะมีบุตรยาก
• ตรวจวิเคราะห์เซลล์เยี่อบุโพรงมดลูกผิดปกติ
• ตรวจหาความผิดปกติของติ่งเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูก 
• ตรวจภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกหนา 
• วินิจฉัยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก 

โดยการขุดมดลูกเพื่อวินิจฉัยโรคนั้นจะเป็นการขูดเพื่อนำเซลล์ออกมาวิเคราะห์ไม่ใช่การขูดออกมาในจำนวนที่มากหรือขูดเพื่อกำจัดสิ่งแปลกปลอมจึงมีความแตกต่างกับการขุดมดลูกเพื่อรักษาโรค

2. การขูดมดลูกเพื่อรักษาโรค

วิธีการขูดมดลูก ยังเป็นอีกวิธีการหนึ่งที่สามารถใช้รักษาโรคได้ ส่วนมากจะเป็นโรคที่มีความผิดปกติมีสิ่งแปลกปลอมภายในมดลูก เช่น ในกรณีที่ฝ่ายหญิงประสบปัญหาภาวะแท้งบุตร ไม่ว่าจะจากการตั้งครรภ์ธรรมชาติ หรือเกิดการท้องนอกมดลูกที่ถือว่าเป็นครรภ์ผิดปกติ มีความจำเป็นต้องรักษาด้วยวิธีการขูดมดลูกเพื่อนำสิ่งแปลกปลอมออกและช่วยให้มดลูกกลับสู่ภาวะปกติ 

รวมถึงการทำแท้งก็เป็นอีกวิธีที่ใช้การขูดมดลูกในการทำหัตถการนี้เพราะเมื่อเกิดความผิดปกติระหว่างการตั้งครรภ์ในอายุครรภ์ระดับที่ไม่สามารถทำแท้งด้วยวิธีการอื่นได้  จึงมีความจำเป็นต้องรักษาด้วยวิธีการขูดมดลูกเช่นกัน

การเตรียมตัวก่อนขูดมดลูก

การเตรียมตัวก่อนการขูดมดลูก ได้แก่

• งดน้ำและอาหาร 6-8 ชั่วโมง ก่อนทำการขูดมดลูกเพื่อลดอันตรายจากการสำลักอาหารขณะให้ยาระงับความรู้สึก
• งดแต่งหน้า ทาปาก ทาเล็บ เพื่อง่ายต่อการประเมินการไหลเวียนและการเสียเลือดขณะขูดมดลูก
• งดสวมใส่เครื่องประดับ เช่น แหวน สร้อยคอ เพื่อป้องกันการสูญหาย และถอดฟันปลอม คอนแทคเลนส์ก่อนเข้าห้องผ่าตัด
• ควรมีญาติหรือเพื่อนมาด้วยเพื่อช่วยดูแล และพากลับบ้าน
• เตรียมผ้าอนามัยสำหรับใช้หลังการขูดมดลูก
• ในรายที่มีโรคประจำตัวให้ปฏิบัติตามคำสั่งของแพทย์สำหรับแต่ละโรค

ขั้นตอนการขูดมดลูก

โดยขั้นตอนการขูดมดลูก มีดังนี้

1. แพทย์จะทำความสะอาดปากมดลูกด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ และอาจใช้การส่องกล้องตรวจโพรงมดลูก (Hysteroscopy) เพื่อตรวจดูเนื้อเยื่อก่อนเริ่มต้นกระบวนการ
2. แพทย์จะสอดเครื่องมือถ่างช่องคลอดแบบปากเป็ด เพื่อเปิดผนังช่องคลอดและเข้าถึงปากมดลูก
3. หลังจากถ่างปากมดลูกแล้ว แพทย์จะสอดเครื่องมือขูดเนื้อเยื่อ ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับช้อน และทำการขูดเนื้อเยื่อรอบๆ ผนังมดลูกออก
4. กรณีที่เครื่องมือขูดเนื้อเยื่อไม่สามารถเก็บเนื้อเยื่อออกได้ทั้งหมด แพทย์อาจใช้เครื่องมือสำหรับดูด เพื่อเก็บเนื้อเยื่อที่ตกค้างอยู่
5. แพทย์จะนำเครื่องมือต่างๆ ออกจากร่างกายเมื่อปริมาณตัวอย่างเนื้อเยื่อเพียงพอ หรือเมื่อไม่มีเนื้อเยื่อตกค้างภายในมดลูก และส่งตัวอย่างไปยังห้องปฏิบัติการเพื่อตรวจวิเคราะห์ต่อไป

การดูแลตัวเองหลังขูดมดลูก

การดูแลตัวเองหลังขูดมดลูก มีดังนี้

1. ควรพักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อยวันละ 8 ชม. 
2. ไม่ควรทำงานหนักในช่วงหลังทำการขูดมดลูก 1-2 สัปดาห์
3. อาจมีผลข้างเคียง เช่น อาการคลื่นไส้ อาเจียน จากยาระงับความรู้สึก โดยทั่วไปหลังขูดสามารถรับประทานอาหารได้ตามปกติ
4. งดมีเพศสัมพันธ์ อย่างน้อย 2 สัปดาห์ก่อนมาทำการขูดมดลูก เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
5. หลังขูดมดลูกอาจมีเลือดออกทางช่องคลอดซึ่งจะน้อยลงเรื่อยๆ และมักมีไม่นานเกิน 2 สัปดาห์ 
6. หลังขูดมดลูกไม่ควรใช้ผ้าอนามัยแบบสอด
7. ไม่ควรสวนล้างช่องคลอด เพื่อป้องกันเชื้อโรคเข้าสู่โพรงมดลูก
8. รับประทานยาตามแพทย์สั่ง เช่น ยาแก้ปวดในกรณีมีอาการปวดจากการหดรัดตัวของกล้ามเนื้อมดลูก
9. มาตรวจตามแพทย์นัด เพื่อฟังผลทางพยาธิวิทยาของชิ้นเนื้อ หรือเพื่อวางแผนการรักษาต่อเนื่อง 

อาการผิดปกติหลังขูดมดลูกที่ควรพบแพทย์

• มีไข้ขึ้นสูง
• มีอาการเจ็บปวดที่ท้องน้อยเพิ่มมากขึ้นต่อเนื่องเกิน 48 ชั่วโมง
• มีเลือดไหลจากช่องคลอดเป็นจำนวนมาก
• มีของเหลวที่มีกลิ่นเหม็นไหลออกจากช่องคลอด

ภาวะเสี่ยงที่อาจเกิดหลังขูดมดลูก

มดลูกอักเสบติดเชื้อ

การขูดมดลูกอาจยังมีเนื้อเยื่อบางส่วนตกค้างอยู่ ซึ่งร่างกายสามารถขับออกมาเองได้โดยไม่เป็นอันตรายใด ๆ แต่หากเกิดการติดเชื้อหรือมีเลือดออกจากช่องคลอดมากขึ้น ผู้ป่วยอาจต้องเข้ารับการขูดมดลูกซ้ำอีกครั้งหนึ่ง

ปากมดลูกเสียหาย

หากปากมดลูกขาดหรือเสียหายระหว่างการขูดมดลูก แพทย์จะกดปากแผล หรือเย็บปิดบาดแผลเพื่อห้ามเลือด

เกิดพังผืดในโพรงมดลูก

มักเกิดขึ้นจากการขูดมดลูกหลังคลอดบุตรหรือแท้งบุตร ซึ่งอาจส่งผลให้ประจำเดือนขาด หรือมีอาการเจ็บปวดมากขณะมีประจำเดือน เกิดภาวะมีบุตรยาก หรืออาจเกิดการแท้งบุตรขึ้นในอนาคต

มดลูกเกิดการทะลุ

ในกรณีที่มดลูกทะลุอาจเกิดจากเครื่องมือระหว่างทำการขูดมดลูก ซึ่งมักเกิดในผู้ที่เพิ่งตั้งครรภ์และหมดประจำเดือน

ขูดมดลูก..เสี่ยงมีบุตรยาก จริงไหม

สำหรับการขูดมดลูก จะทำให้เป็นช่วงที่ผนังมดลูกบางมาก อาจทำให้ตัวอ่อนไม่ฝังตัว หรืออาจจะทำให้รกไปฝังตัวในผนังมดลูกที่ลึกเกินไปและมีโอกาสที่รกจะติดค้างตอนคลอด ดังนั้น เมื่อขูดมดลูกแพทย์จะแนะนำให้งดมีเพศสัมพันธ์อย่างน้อย 1 เดือน และเว้นช่วงที่จะตั้งครรภ์อย่างน้อย 3 เดือน เพื่อรอให้ผนังมดลูกกลับมามีความหนาตัวพอที่จะรองรับการฝังตัวของตัวอ่อน

ใครที่ไม่ควรขูดมดลูก

สำหรับผู้ที่ไม่ควรเข้ารับการขูดมดลูก ได้แก่

• คุณแม่ตั้งครรภ์
• ผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บปวดรุนแรงหากต้องสอดอุปกรณ์การตรวจผ่านช่องคลอด
• ผู้ที่มีข้อจำกัดในการแยกขาออก เช่น ข้อสะโพกอักเสบรุนแรง

ไม่ขูดมดลูกได้ไหม

กรณีขูดมดลูกเพื่อการวินิจฉัย

จุดประสงค์แรกของการขูดมดลูก คือ การวินิฉัยโรคที่เกิดความผิดปกติ เช่น มีภาวะเลือดออกจากโพรงมดลูก หรือมีความเสี่ยงที่เซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกผิดปกติ จะทำการขูดมดลูกเพื่อนำเนื้อเยื่อไปตรวจหาสาเหตุ ซึ่งมีทั้งโรคมะเร็งในเยื่อบุโพรงมดลูก ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกมีความหนาตัวผิดปกติ มีติ่งเนื้อ มีเนื้องอกในโพรงมดลูก

กรณีขูดมดลูกเพื่อการรักษา

นอกจากการขูดเพื่อวินิจฉัยโรคแล้ว อีกจุดประสงค์หนึ่งของการขูดมดลูก คือ เพื่อรักษาโรค อย่างในเคสของคุณแม่ตั้งครรภ์ ที่มีภาวะตั้งครรภ์ไข่ปลาอุกหรือการเกิดเนื้องอกที่รกในครรภ์, รักษาในกรณีทำแท้งแบบถูกกฎหมาย หรือ เมื่อคุณแม่เกิดการแท้งบุตร ต้องมีการขูดมดลูกเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีเนื้อเยื่อใดๆ ตกค้างอยู่

คำถามที่พบบ่อย

ขูดมดลูก อันตรายไหม?

การขูดมดลูกจะไม่มีอันตรายถึงชีวิต แต่ทุกการทำหัตถการทางการแพทย์อาจเกิดผลข้างเคียงได้แล้วแต่บุคคล เช่น การมีเลือดออกเล็กน้อยหลังขูดมดลูก การปวดท้องน้อย มีไข้ โดยการขูดมดลูกควรทำการักษาโดยแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง เพื่อป้องกันการเกิดความผิดพลาดที่รุนแรง และหลังการขูดมดลูกหากมีอาการผิดปกติอื่นๆแทรกซ้อนควรรีบเข้าพบแพทย์ทันที

ขูดมดลูก พักฟื้นกี่วัน?

หลักจากที่ขูดมดลูกแล้วจำเป็นที่จะต้องนอนพักฟื้นประมาณ 2-3 ชั่วโมงก่อนกลับบ้าน เพื่อที่แพทย์จะรอดูอาการผิดปกติ ที่อาจเกิดขึ้นหลังจากขูดมดลูก และดูว่าคนไข้มีอาการข้างเคียงจากยาสลบหรือยาชาหรือไม่

ขูดมดลูก วางยาสลบไหม?

การขูดมดลูกแพทย์จะให้ยาสลบหรือยาชา เพื่อช่วยระงับความรู้สึกในขณะตอนที่ทำการขูด เพื่อช่วยไม่ให้คนไข้เกิดความเจ็บปวดขณะทำ แต่หลังจากที่ยาหมดฤทธิ์อาจทำให้คุณรู้สึกปวดบิดๆเล็กน้อย และจะใช้เวลาไม่นานประมาณ 30 นาที

ข้อสรุป

การขูดมดลูก (​​Dilation and Curettage) การขูดเอาเนื้อเยื่อภายในมดลูกออกมาตรวจวินิจฉัย หรือรักษาความผิดปกติที่เกิดขึ้นภายในมดลูก วิธีนี้มักใช้สำหรับผู้ที่มีภาวะแท้งบุตร มีภาวะเลือดแแกทางช่องคลอดผิดปกติ ภาวะเลือดออกหลังวัยหมดประจำเดือน เซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกผิดปกติ การท้องนอกมดลูก การตกเลือดหลังคลอด เป็นต้น ทั้งนี้หากท่านไหนรู้สึกกังวลใจสามารถสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ Line : @beyondivf