การจะมีบุตรได้ต้องเกิดจากปัจจัยที่สมบูรณ์ทั้งสองฝ่าย ในต้นเหตุของการมีบุตรยากในแต่ละคู่อาจไม่ได้เกิดจากฝ่ายหญิงเพียงฝ่ายเดียว ปัญหาที่ค่อนข้างใหญ่ในสังคมไทยอีกปัญหานึงคือ “ฝ่ายชายเป็นหมัน” ทั้งที่เป็นตั้งแต่เกิดหรือจากการทำหมัน เราจะมาดูกันว่าถ้าหาก “ผู้ชายทำหมันแล้วจะมีลูกได้ไหม?”

ผู้ชายที่เป็นหมันเกิดจากสาเหตุอะไร?

• หมันจากทางพันธุกรรม

กลุ่มอาการไคลน์เฟลเตอร์ (Klinefelter’s syndrome) เป็นความผิดปกติที่เกิดกับผู้ป่วยเพศชาย ลักษณะจะมีรูปร่างสูง หน้าอกโต เป็นหมัน และอาจมีปัญญาอ่อนด้วย พบประมาณ 1.3 คน ต่อผู้ชาย 1000 คน สาเหตุเนื่องจากมีโครโมโซมผิดปกติคือ โครโมโซมเพศแบบ XXY ทำให้มีจำนวนโครโมโซม 47 โครโมโซม ซึ่งเกินกว่าคนปกติ 1 โครโมโซม (ในบางกรณีผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้อาจจะมีโครโมโซมถึง 48 โครโมโซมเพราะมีโครโมโซมเพศแบบ XXXY) มีลักษณะดังนี้ เช่น พัฒนาการของลูกอัณฑะการสร้างตัวอสุจิลดลง สร้างฮอร์โมนเพศชายลดน้อยลง อาการอาจแตกต่างกันได้บ้าง ส่วนใหญ่ที่พบคือ ลูกอัณฑะเล็กมาก เป็นหมัน แขนยาวขายาว เต้านมโตผิดปกติ ไม่มีความต้องการทางเพศ และสมรรถภาพทางเพศลดน้อยลงมาก ปัจจุบันยังไม่มีการรักษาเฉพาะ ในอนาคตอาจมีการนำวิธียีนบำบัดมาใช้ได้ สำหรับปัญหาเรื่องเป็นหมัน หรืออัณฑะไม่สามารถตรวจอสุจิได้นั้น เมื่อเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์อาจต้องทำการตรวจเป็นรายไป เนื่องจากยังมีโอกาสที่ผู้ป่วยบางรายสามารถสร้างอสุจิได้

• หมันจากระบบสืบพันธุ์ผิดปกติ

1) ฮอร์โมนเพศชายต่ำ ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน ซึ่งเป็นฮอร์โมนเพศชายที่ส่วนใหญ่ผลิตอยู่ในลูกอัณฑะ ทำหน้าที่สร้างกล้ามเนื้อ มวลกระดูก และผลิตสเปิร์ม ซึ่งระดับฮอร์โมนนี้จะส่งผลต่อความต้องการทางเพศ ยิ่งถ้าฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนต่ำ ความต้องการทางเพศก็จะต่ำตามไปด้วย

2) อุบัติเหตุ เคยได้รับอุบัติเหตุกระทบกระเทือนอย่างแรงบริเวณอัณฑะอาจทำให้ระบบท่ออสุจิแตก หรือรั่ว ทำให้อสุจิบางส่วนสัมผัสกับระบบภูมิต้านทานในร่างกายหรือเม็ดเลือดขาว ส่งผลให้เกิดภูมิต้านทานที่ไปทำลายน้ำเชื้อได้

3) ขาดสารอาหาร หากขาดสารอาหารประเภทวิตามิน E (a-tocopherol) ที่ช่วยให้เม็ดเลือดแดงแข็งแรง มักพบในผักสีเขียว ไขมันจากพืช ซึ่งถ้าขาดสารอาหารประเภทนี้อาจทำให้ผู้ชายเป็นหมันได้ และผู้หญิงมีครรภ์จะแท้งง่าย ถึงจะเป็นกลุ่มสารอาหารที่ไม่ให้พลังงาน แต่ร่างกายก็ต้องการและขาดไม่ได้

4) พฤติกรรมการใช้ชีวิต ผู้ชายที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บ่อยเป็นประจำจะส่งผลให้มีการทำงานของตับผิดปกติเพิ่มระดับเอสโตรเจนในร่างกายส่งผลให้การผลิตตัวอสุจิมีคุณภาพต่ำ และหากสูบบุหรี่มากเกินไปในบุหรี่มีสารพิษที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย ทำให้ฮอร์โมนผิดปกติซึ่งส่งผลให้ผลิตตัวอสุจิมีจำนวนลดลงและมีคุณภาพต่ำเช่นเดียวกัน

5) ความเครียด ทำให้ความต้องการทางเพศลดลง เมื่อเกิดอาการเครียด หรือความกดดัน จะส่งผลให้ไปลดระดับฮอร์โมน เพศ ทำให้ความต้องการทางเพศต่ำลงไปด้วย

• หมันจากการทำทางการแพทย์

การผ่าตัดทำหมันชาย (Male sterilisation) ขั้นตอนการผ่าตัดนั้นจัดเป็นหัตถการที่ไม่มีอะไรซับซ้อนมาก โดยทำการฉีดยาชาเฉพาะที่เข้าไปทางส่วนบนของถุงหุ้มอัณฑะข้างใดข้างหนึ่ง ผ่าประมาณครึ่งเซนติเมตรหรือเจาะเป็นรูเล็ก ๆ เอาท่อน้ำเชื้อออกมาผูก 2 เปลาะ แล้วตัดตรงกลางเพื่อกันไม่ให้ท่อน้ำเชื้อต่อกันอีก จากนั้นจึงปิดแผล (จะเย็บแผลหรือไม่เย็บก็ได้ถ้าแผลมีขนาดเล็กมาก) ส่วนถุงอัณฑะอีกข้างหนึ่งก็ทำแบบเดียวกัน ซึ่งทั้งหมดจะใช้เวลาทำประมาณ 8-10 นาที

วิธีที่จะช่วยให้ผู้ชายทำหมันแล้วมีบุตรได้ มีกี่วิธี?

Q: กรณีฝ่ายชายเป็นหมัน มีกี่วิธีที่ช่วยทำให้มีบุตร?

A: วิธีที่แพทย์แนะนำให้รักษามี 4 วิธี คือการใช้วิธีทำ PESA / TESE / TESA / MESA เพื่อเอาเชื้ออสุจิออกมาจากลูกอัณฑะ พร้อมกับการรักษามีบุตรด้วยวิธีเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ ICSI เด็กหลอดแก้ว โดยการเอาตัวอสุจิที่นำออกมาจากการทำ PESE / TESE นำไปผสมกับเซลล์ไข่โดยใช้วิธีอิ๊กซี่ (ICSI) แล้วเลี้ยงเป็นตัวอ่อนในห้องปฏิบัติการตัวอ่อน เมื่อตัวอ่อนถึงระยะ blastocyst แพทย์จะทำการย้ายตัวอ่อนเข้าสู่โพรงมดลูกของฝ่ายหญิง เพื่อให้เกิดการฝังตัวและเกิดการตั้งครรภ์ต่อไป

อ่านเพิ่มเติม : เด็กหลอดแก้ว IVF ICSI คืออะไร

Q: PESE คืออะไร?

A: PESA (Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration) คือ การใช้เข็มแทงผ่านผิวหนังบริเวณอัณฑะเข้าไปในท่อพักน้ำเชื้อ แล้วดูดตัวอสุจิออกมา แล้วนำไปทำ ICSI เด็กหลอดแก้ว ในกระบวนการต่อไป

Q: TESE คืออะไร?

A: TESE (Testicular Epididymal Sperm Extraction) คือ การผ่าตัดเอาชิ้นเนื้อตรงอัณฑะออกมาเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วแยกตัวอสุจิที่อยู่ในเนื้ออัณฑะออกมา แล้วนำไปทำ ICSI เด็กหลอดแก้ว ในกระบวนการต่อไป

Q: TESA คืออะไร?

A: TESA (Testicular Sperm Aspiration) คือ การใช้เข็มแทงผ่านผิวหนังบริเวณอัณฑะเข้าไปในลูกอัณฑะ แล้วดูดตัวอสุจิออกมา แล้วนำไปทำ ICSI เด็กหลอดแก้ว ในกระบวนการต่อไป

Q: MESA คืออะไร?

A: MESA (Microsurgical Epiddymal Sperm Aspiration) คือ การผ่าตัดเข้าไปหาท่อพักน้ำเชื้อตรงส่วนของท่อนำน้ำเชื้อแล้วจึงใช้เข็มแทงเข้าไปและดูดตัวอสุจิออกมา แล้วนำไปทำ ICSI เด็กหลอดแก้ว ในกระบวนการต่อไป

สามารถทำได้ทุกคนหรือไม่?

คุณผู้ชายที่จะสามารถรักษาด้วยวิธีนี้ได้ จะต้องได้รับการตรวจคุณภาพอสุจิเพื่อให้แพทย์ประเมินการรักษาก่อนว่าคุณผู้ชายเป็นหมันแน่นอน ไม่สามารถหลั่งออกมาได้ด้วยตนเอง จึงจะสามารถใช้วิธีการนี้ในรักษาเพื่อหาเชื้ออสุจิที่หลงเหลืออยู่ในลูกอัณฑะได้

อ่านเพิ่มเติม : ตรวจคุณภาพอสุจิ

“การรักษาที่ Beyond IVF จะใช้วิธีการทำ TESE + ICSI เด็กหลอดแก้ว เพื่อเพิ่มทางเลือกมากขึ้นในการรักษามีบุตรยาก และเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์สำเร็จมากยิ่งขึ้น”

สามารถเข้ามาปรึกษาได้ที่ Beyond IVF หรือจะแอดไลน์เพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ @beyondivf