โรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ หรือ PCOS คืออะไร?

โรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ หรือ Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) เป็นความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ และเป็นสาเหตุของภาวะมีบุตรยากที่พบได้บ่อยที่สุดในผู้หญิงวัยเจริญ โดยจะพบซีสต์หรือถุงน้ำหลายใบในรังไข่ เมื่อซีสต์หรือถุงน้ำเข้าไปเบียดรังไข่ส่งผลให้การทำงานของรังไข่ผิดปกติ จะส่งผลให้รอบประจำเดือนมาน้อย รังไข่ขนาดโตร่วมกับมีถุงน้ำหลายใบ ขนดก มีสิวมากกว่าปกติ ซึ่งสาเหตุของการเกิดภาวะนี้ยังไม่แน่ชัด อาจเกิดจากกรรมพันธุ์หรือความผิดปกติของหลายระบบในร่างกาย อาทิ ต่อมใต้สมอง รังไข่ ต่อมหมวกไต หรือปัจจัยอื่น ๆ ร่วมด้วย ดังนี้

• โรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบที่มาจากปัจจัยความผิดปกติของฮอร์โมน : จากความผิดปกติของฮอร์โมนอินซูลินที่มากเกินไป รวมไปถึงการมีฮอร์โมนของเพศชาย (เทสโทสเทอโรน) สูงกว่าปกติสามารถสังเกตได้จากที่มีใบหน้ามันมีสิวขึ้นเยอะ ศีรษะล้านคล้ายเพศชาย หรือมีขนขึ้นเยอะตามจุดต่าง ๆ ในร่างกาย เช่น ร่องอก ท้องส่วนล่าง แขน และขา เป็นต้น ในผู้หญิงบางรายจะมีปริมาณฮอร์โมนโพรแลกสูง ฮอร์โมนชนิดนี้จะกระตุ้นการหลั่งน้ำนมสำหรับหญิงตั้งครรภ์ล้วนกระตุ้นการเกิดถุงน้ำในรังไข่หลายใบได้
• โรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบที่มาจากปัจจัยด้านอื่น ๆ : อาจเป็นผลกระทบที่มาจากสิ่งแวดล้อมที่อาศัยอยู่ เชื้อชาติ รวมไปถึงพันธุกรรมกรณีที่มีเครือญาติเคยเป็นถุงน้ำในรังไข่หลายใบด้วยเช่นกัน

อาการของโรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ

• ประจำเดือนมาไม่ปกติทั้งมาน้อยมามากไม่สม่ำเสมอ ไม่มาติดต่อกันหลายเดือน เว้นช่วงห่างรอบเดือนนานกว่า 35 วัน และมีรอบประจำเดือนน้อยกว่า 8 ครั้งต่อปี
• น้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้นจนเกินมาตรฐานอาการอ้วนจะเป็นลักษณะของการลงพุงส่งผลต่ออินซูลินสาเหตุของถุงน้ำในรังไข่หลายใบ
• มีลักษณะทางร่างกายเปลี่ยนไปเกิดจากฮอร์โมนเพศชายในตัว เช่น ขนขึ้นตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เสียงเปลี่ยนไปจากเดิม ผมร่วงทำให้ผมบาง หรือมีสิวขึ้น เป็นต้น
• ภาวะมีบุตรยากเป็นผลกระทบจากฮอร์โมนที่ผิดปกติในร่างกาย
• อาการอื่น ๆมีรอยดำตามข้อพับสัญญาณของความเสี่ยงโรคเบาหวาน เช่น ใต้ราวหน้าอก บริเวณต้นคอ และซอกรักแร้ เป็นต้น

ภาวะแทรกซ้อนของโรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ

• ส่งผลให้เกิดภาวะมีบุตรยาก
• เสี่ยงความดันโลหิตสูง และโรคหัวใจและหลอดเลือด
• เสี่ยงโรคอ้วนและโรคตับอักเสบจากถุงน้ำในรังไข่หลายใบ
• เพิ่มโอกาสเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 (จากการที่ภาวะร่างกายดื้ออินซูลิน)

ส่งผลต่อโพรงมดลูก เช่น อาการเลือดออก หรือมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก

การป้องกันโรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ

• ลดความอ้วน ควบคุมอาหาร การควบคุมน้ำหนักเป็นสิ่งที่จำเป็นที่สุด เพราะเมื่อผอมลงการทำงานของฮอร์โมนในร่างกายจะกลับมาใกล้เคียงปกติ ประจำเดือนจะมาสม่ำเสมอมากขึ้น
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• ควรหลีกเลี่ยงความเครียด เพราะความเครียดจะทำให้ฮอร์โมนผิดปกติ
• รับประทานยาฮอร์โมนตามแผนการรักษาของแพทย์อย่างต่อเนื่อง

ถ้าอยากมีลูกต้องรักษาอย่างไร

แม้ว่าโรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ หรือ PCOS จะเป็น 1 ในสาเหตุของภาวะมีบุตรยาก เนื่องจากภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรัง แต่ก็ยังสามารถมีลูกได้ถ้าทราบวิธีในการปฏิบัติตัวและการรักษา ซึ่งการรักษาด้วยวิธีทางการแพทย์ในปัจจุบันที่เป็นที่นิยมและผลสำเร็จสูงที่สุด จะนิยมรักษาด้วยวิธีเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ IVF/ICSI เด็กหลอดแก้ว โดยใช้วิธีการปรับฮอร์โมนให้สมดุลเพื่อให้รอบเดือนมาปกติ หลังจากนั้นก็จะเริ่มเข้าสู่กระบวนรักษาด้วยวิธี IVF/ICSI เด็กหลอดแก้ว โดยการฉีดยากระตุ้นไข่เพื่อให้ไข่ตก ซึ่งการรักษาด้วยวิธีนี้แพทย์จะสามารถควบคุมการผลิตของเซลล์ไข่ได้ ถ้าหากเกิดมีอาการผิดปกติระหว่างการฉีดยากระตุ้นไข่

อ่านเพิ่มเติม : รักษาด้วยวิธี IVF/ICSI เด็กหลอดแก้ว

ทั้งนี้หากคุณผู้หญิงท่านไหนมีความกังวลใจสามารถเข้ามาปรึกษาได้ที่ Beyond IVF หรือแอดไลน์เพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ @beyondivf